Ο Φίλιππος Β΄ (382 – 336 πΧ) ήταν Έλληνας, βασιλιάς της Μακεδονίας από το 359 έως τη δολοφονία του το 336 πΧ που ένωσε υπό την ηγεμονία του τα υπόλοιπα ελληνικά κράτη και προετοίμασε την κατάκτηση της Περσίας από τον γιό του Αλέξανδρο Γ’.
Ο Φίλιππος πάντα φαινόταν σαν να ήταν αδικημένος από την Ιστορία, αν και στην εποχή του θεωρούνταν σημαντικός και απολάμβανε μεγάλες τιμές σαν ήρωας, και μετά τον θάνατο του, γιατί ο γιός του ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος. Πως να συγκριθείς με τον Αλέξανδρο, όσο σπουδαίος και αν είσαι, όταν για πολλούς αιώνες ο Αλέξανδρος αποκαλούνταν με ένα όνομα “ο Βασιλιάς”, όπως ο Αριστοτέλης, “ο Φιλόσοφος” και ο Αβερρόης “ο Σχολιαστής” (των έργων του Αριστοτέλη); Αλλά ο Φίλιππος ήταν σπουδαίος από μόνος του, γιατί κατάφερε να κάνει την Μακεδονία την ισχυρότερη δύναμη στον Ελληνικό χώρο, και είχε όλες τις στρατιωτικές και πολιτικές αρετές που χρειαζόταν για να καταφέρει να γίνει ηγεμόνας όλων των Ελλήνων (πλην της Σπάρτης και της Κρήτης).
Ο Φίλιππος Β΄ γεννήθηκε στην Πέλλα, ήταν τριτότοκος γιος του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα Γ΄ και της Ευρυδίκης. Η Μακεδονία πάντα ταλαιπωρούταν από επιδρομές των γειτόνων της από τα βόρεια και τα δυτικά, δηλ τους Παίονες και τους Ιλλύριους *, ενώ η σημαντικότερη δύναμη τότε στον Ελληνικό χώρο ήταν η Θήβα. Μάλιστα ο Φίλιππος στα νιάτα του ήταν αιχμάλωτος στην Θήβα. Εκεί, ενθουσιασμένος από την μέθοδο πολέμου των Θηβαίων (τον Ιερό Λόχο), έλαβε πολιτική και στρατιωτική εκπαίδευση από τον ίδιο τον Επαμεινώνδα. Το 364 πΧ ο Φίλιππος επέστρεψε στην Μακεδονία και μετά τον θάνατο των δύο μεγαλύτερων αδερφών του, του Αλέξανδρου Β’ και του Περδίκα Γ, ανέλαβε την βασιλεία το 359 πΧ. (αρχικά ώς προστάτης του μικρού ανιψιού του, Αμύντα Δ’, τον οποίο εκτόπισε, μπορείς εύκολα να εκτοπίσεις ένα μωρό, και όταν μεγάλωσε λίγο τον πάντρεψε με την κόρη του Κυνάνη, για να τον έχει από κοντά, αλλά ο ξάδερφος του ο Αλέξανδρος τον έφαγε τελικά τον Αμύντα για να μην διεκδικήσει την εξουσία μετά τον Φίλιππο).
Αναδιοργάνωσε ριζικά το στρατό, εισάγοντας μεταξύ άλλων τη σάρισα και επινοώντας καινούργιες τακτικές για τη φάλαγγα των οπλιτών, προχώρησε σε επιθετικές ενέργειες εναντίον των βόρειων, δυτικών και ανατολικών γειτόνων του. Με στρατιωτικές νίκες, αλλά και διπλωματία, ή ενσωμάτωσε ή έκανε υποτελείς τους εχθρικούς γείτονες.
Η επέκταση της Μακεδονίας, ιδιαίτερα προς την Αμφίπολη και τα ορυχεία του Παγγαίου, ενόχλησε τους Αθηναίους οι οποίοι κήρυξαν πόλεμο εναντίον του. Ο Φίλιππος συμμάχησε με το Κοινό των Χαλκιδέων (μια ομοσπονδία ελληνικών πόλεων στην Βόρεια Ελλάδα) και κατέκτησε την Ποτίδαια (πόλη που είχαν πάρει οι Αθηναίοι το 363 πΧ) και τις Κρηνίδες (σημερινοί Φίλιπποι) όπου εκεί υπήρχαν και άλλα ορυχεία. Κατέκτησε την Μεθώνη το 354 πΧ, την τελευταία πόλη των Αθηναίων στον Θερμαϊκό κόλπο, παρά τό ότι οι Αθηναίοι έστειλαν στόλο και σε εκείνη την πολιορκία έχασε το μάτι του. Ο Φίλιππος επειδή στα σχέδια του ήταν η ηγεμονία επί όλων των Ελληνικών πόλεων, απέφευγε να πιέσει πολύ την Αθήνα, κλείνοντας την πρόσβαση της στην Μαύρη Θάλασσα, οπού εκεί ελληνικές αποικίες προμήθευαν την Αθήνα με σιτάρι. Δυνάμωνε και επέκτεινε το βασίλειο του, εξασφαλίζοντας την ησυχία του από τους γείτονες, με νικηφόρες μάχες και διπλωματία, και περίμενε την ευκαιρία του να διεκδικήσει αυτή την ηγεμονία. Αυτή είναι η περίοδος που παντρεύτηκε την Ολυμπιάδα από την Ήπειρο και γεννήθηκε ο Αλέξανδρος. Η ευκαιρία αυτή ήρθε με την ανάμειξη του στον Τρίτο Ιερό Πόλεμο που είχε ξεκινήσει το 356 πΧ. Το 353 πΧ εισέβαλλε στην Θεσσαλία νικώντας τους Φωκιείς, κατά τη διάρκεια εκστρατείας που κράτησε δύο χρόνια και προσάρτησε την Μαγνησία και το σημαντικό τότε λιμάνι του Παγασητικού. Δεν κατέβηκε όμως πιο νότια γιατί οι Αθηναίοι είχαν ανέβει και είχαν οχυρωθεί στις Θερμοπύλες. Ο Φίλιππος δεν ήθελε ανοιχτό πόλεμο, και πάντα παρουσιαζόταν σαν φίλος, και για αυτό πάλι περίμενε και φρόντισε τα βόρεια σύνορα του και το 349 πΧ πολιόρκησε την Όλυνθο, την σημαντικότερη πόλη του Κοινού των Χαλκιδέων, όπου βρίσκονταν οι Αριδαίος και Μενέλαος, συγγενείς του, διεκδικητές του θρόνου της Μακεδονίας. Η Όλυνθος εγκατέλειψε την συμμαχία με τον Φίλιππο και συμμάχησε με τους Αθηναίους, αλλά δεν την βοήθησαν γιατί είχαν να αντιμετωπίσουν μια εξέγερση στην Έυβοια (την οποία πιθανότατα χρηματοδότησε ο Φίλιππος). Ο Φίλιππος ισοπέδωσε την Όλυνθο και διέλυσε το Κοινό των Χαλκιδέων. Το 347 πΧ επεκτάθηκε προς τη Θράκη, και το 346 πΧ αναμείχθηκε στο πόλεμο μεταξύ της Θήβας και των Φωκιέων. Τότε ξεκίνησε πιο επιθετική πολιτική απέναντι στις πόλεις του νότου, και έχει μείνει στην ιστορία η απειλή του προς τους Σπαρτιάτες τους οποίους προσκαλούσε να δηλώσουν υποταγή: “Αν κερδίσω τον πόλεμο, θα είστε σκλάβοι για πάντα, θα καταστρέψω τα χωράφια σας, θα ισοπεδώσω την πόλη ολόκληρη.” Μήνυμα στο οποίο οι Σπαρτιάτες απάντησαν με μία λέξη: “Αν.”
Ο Φίλιππος δεν θεώρησε έξυπνο να εμπλακεί σε πόλεμο με τους Σπαρτιάτες, γιατί σύμφωνα και με την γνώμη του Αλέξανδρου που είχε μεγαλώσει, αυτή ήταν η πιο badass απάντηση σε απειλή, like … ever. Συνέχισε να πολεμά τους ανήσυχους γείτονες. Το 345 πΧ εναντίον μιας σκληρής εκστρατείας εναντίον των Αρδιαίων (Ιλλύρια φυλή) τραυματίστηκε σοβαρά στο δεξί πόδι. Αλλά ούτε αυτό τον πτόησε όπως και το μάτι που έχασε, και το 342 πΧ επιτέθηκε επιτυχώς στους Σκύθες, και ίδρυσε την Φιλιππούπολη. Ενώ το 338 πΧ έδωσε μια καθοριστική μάχη για την επικράτηση της ηγεμονίας της Μακεδονίας στον ελληνικό χώρο, εναντίον συμμαχίας των Θηβαίων και των Αθηναίων, την γνωστή Μάχη της Χαιρώνειας, όπου ο Αλέξανδρος συμμετείχε ως στρατηγός του ιππικού και συντέλεσε σημαντικά στην νίκη.
Μετά από τόσο πόλεμο, ο Φίλιππος κατάφερε και δημιούργησε την Ελληνική Συμμαχία (ή Συμμαχία της Κορίνθου) το 337 πΧ, με σκοπό να μην πολεμήσουν ξανά μεταξύ τους οι ελληνικές πόλεις, και να ενώσουν τις δυνάμεις τους, υπό τον Φίλιππο, ως εκλεγμένο αρχηγό, σε εκστρατεία εναντίον των Περσών. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που οι Ελληνικές πόλεις θα ήταν ενωμένες σε μία ενιαία πολιτική οντότητα, και αυτό ήταν ένα κατόρθωμα που πολλοί το προσπάθησαν, αλλά το κατάφερε μόνο ο Φίλιππος. Είναι η εποχή που ρήτορες και φιλόσοφοι, όπως ο Ισοκράτης, αρχίζουν να προσδιορίζουν καλύτερα τι είναι τελικά Ελληνικότητα.
Εξαίρεση από αυτή την Συμμαχία ήταν η Σπάρτη και η Κρήτη. Δώσαν όρκο πίστης** στη Συμμαχία, ορίσαν Συνέδριο των ομόσπονδων πόλεων-κρατών, και όρισαν Δικαστές (που θα ρύθμιζαν ζητήματα της Συμμαχίας). Σχημάτισαν και κοινό στρατό, με συμμετοχή από όλους ανάλογα με το μέγεθος τους, και εγκαταστάθηκαν φρουραρχίες στην Κόρινθο, στη Θήβα και στην Αμβρακία.
Η επέκταση της Μακεδονίας, ιδιαίτερα προς την Αμφίπολη και τα ορυχεία του Παγγαίου, ενόχλησε τους Αθηναίους οι οποίοι κήρυξαν πόλεμο εναντίον του. Ο Φίλιππος συμμάχησε με το Κοινό των Χαλκιδέων (μια ομοσπονδία ελληνικών πόλεων στην Βόρεια Ελλάδα) και κατέκτησε την Ποτίδαια (πόλη που είχαν πάρει οι Αθηναίοι το 363 πΧ) και τις Κρηνίδες (σημερινοί Φίλιπποι) όπου εκεί υπήρχαν και άλλα ορυχεία. Κατέκτησε την Μεθώνη το 354 πΧ, την τελευταία πόλη των Αθηναίων στον Θερμαϊκό κόλπο, παρά τό ότι οι Αθηναίοι έστειλαν στόλο και σε εκείνη την πολιορκία έχασε το μάτι του. Ο Φίλιππος επειδή στα σχέδια του ήταν η ηγεμονία επί όλων των Ελληνικών πόλεων, απέφευγε να πιέσει πολύ την Αθήνα, κλείνοντας την πρόσβαση της στην Μαύρη Θάλασσα, οπού εκεί ελληνικές αποικίες προμήθευαν την Αθήνα με σιτάρι. Δυνάμωνε και επέκτεινε το βασίλειο του, εξασφαλίζοντας την ησυχία του από τους γείτονες, με νικηφόρες μάχες και διπλωματία, και περίμενε την ευκαιρία του να διεκδικήσει αυτή την ηγεμονία. Αυτή είναι η περίοδος που παντρεύτηκε την Ολυμπιάδα από την Ήπειρο και γεννήθηκε ο Αλέξανδρος. Η ευκαιρία αυτή ήρθε με την ανάμειξη του στον Τρίτο Ιερό Πόλεμο που είχε ξεκινήσει το 356 πΧ. Το 353 πΧ εισέβαλλε στην Θεσσαλία νικώντας τους Φωκιείς, κατά τη διάρκεια εκστρατείας που κράτησε δύο χρόνια και προσάρτησε την Μαγνησία και το σημαντικό τότε λιμάνι του Παγασητικού. Δεν κατέβηκε όμως πιο νότια γιατί οι Αθηναίοι είχαν ανέβει και είχαν οχυρωθεί στις Θερμοπύλες. Ο Φίλιππος δεν ήθελε ανοιχτό πόλεμο, και πάντα παρουσιαζόταν σαν φίλος, και για αυτό πάλι περίμενε και φρόντισε τα βόρεια σύνορα του και το 349 πΧ πολιόρκησε την Όλυνθο, την σημαντικότερη πόλη του Κοινού των Χαλκιδέων, όπου βρίσκονταν οι Αριδαίος και Μενέλαος, συγγενείς του, διεκδικητές του θρόνου της Μακεδονίας. Η Όλυνθος εγκατέλειψε την συμμαχία με τον Φίλιππο και συμμάχησε με τους Αθηναίους, αλλά δεν την βοήθησαν γιατί είχαν να αντιμετωπίσουν μια εξέγερση στην Έυβοια (την οποία πιθανότατα χρηματοδότησε ο Φίλιππος). Ο Φίλιππος ισοπέδωσε την Όλυνθο και διέλυσε το Κοινό των Χαλκιδέων. Το 347 πΧ επεκτάθηκε προς τη Θράκη, και το 346 πΧ αναμείχθηκε στο πόλεμο μεταξύ της Θήβας και των Φωκιέων. Τότε ξεκίνησε πιο επιθετική πολιτική απέναντι στις πόλεις του νότου, και έχει μείνει στην ιστορία η απειλή του προς τους Σπαρτιάτες τους οποίους προσκαλούσε να δηλώσουν υποταγή: “Αν κερδίσω τον πόλεμο, θα είστε σκλάβοι για πάντα, θα καταστρέψω τα χωράφια σας, θα ισοπεδώσω την πόλη ολόκληρη.” Μήνυμα στο οποίο οι Σπαρτιάτες απάντησαν με μία λέξη: “Αν.”
Ο Φίλιππος δεν θεώρησε έξυπνο να εμπλακεί σε πόλεμο με τους Σπαρτιάτες, γιατί σύμφωνα και με την γνώμη του Αλέξανδρου που είχε μεγαλώσει, αυτή ήταν η πιο badass απάντηση σε απειλή, like … ever. Συνέχισε να πολεμά τους ανήσυχους γείτονες. Το 345 πΧ εναντίον μιας σκληρής εκστρατείας εναντίον των Αρδιαίων (Ιλλύρια φυλή) τραυματίστηκε σοβαρά στο δεξί πόδι. Αλλά ούτε αυτό τον πτόησε όπως και το μάτι που έχασε, και το 342 πΧ επιτέθηκε επιτυχώς στους Σκύθες, και ίδρυσε την Φιλιππούπολη. Ενώ το 338 πΧ έδωσε μια καθοριστική μάχη για την επικράτηση της ηγεμονίας της Μακεδονίας στον ελληνικό χώρο, εναντίον συμμαχίας των Θηβαίων και των Αθηναίων, την γνωστή Μάχη της Χαιρώνειας, όπου ο Αλέξανδρος συμμετείχε ως στρατηγός του ιππικού και συντέλεσε σημαντικά στην νίκη.
Μετά από τόσο πόλεμο, ο Φίλιππος κατάφερε και δημιούργησε την Ελληνική Συμμαχία (ή Συμμαχία της Κορίνθου) το 337 πΧ, με σκοπό να μην πολεμήσουν ξανά μεταξύ τους οι ελληνικές πόλεις, και να ενώσουν τις δυνάμεις τους, υπό τον Φίλιππο, ως εκλεγμένο αρχηγό, σε εκστρατεία εναντίον των Περσών. Ήταν η πρώτη φορά στην ιστορία που οι Ελληνικές πόλεις θα ήταν ενωμένες σε μία ενιαία πολιτική οντότητα, και αυτό ήταν ένα κατόρθωμα που πολλοί το προσπάθησαν, αλλά το κατάφερε μόνο ο Φίλιππος. Είναι η εποχή που ρήτορες και φιλόσοφοι, όπως ο Ισοκράτης, αρχίζουν να προσδιορίζουν καλύτερα τι είναι τελικά Ελληνικότητα.
Εξαίρεση από αυτή την Συμμαχία ήταν η Σπάρτη και η Κρήτη. Δώσαν όρκο πίστης** στη Συμμαχία, ορίσαν Συνέδριο των ομόσπονδων πόλεων-κρατών, και όρισαν Δικαστές (που θα ρύθμιζαν ζητήματα της Συμμαχίας). Σχημάτισαν και κοινό στρατό, με συμμετοχή από όλους ανάλογα με το μέγεθος τους, και εγκαταστάθηκαν φρουραρχίες στην Κόρινθο, στη Θήβα και στην Αμβρακία.
Η εκστρατεία κατά των Περσών ξεκίνησε και είχαν γίνει οι πρώτες προετοιμασίες, όταν ο Φίλιππος δολοφονήθηκε στις Αιγές τον Οκτώβρη του 336 πΧ. Ο Φίλιππος έμπαινε στο θέατρο της πόλης απροστάτευτος, θέλοντας να τονίσει το πόσο προσιτός ήταν και αγαπητός σε όλους και όχι τύρρανος που θα χρειαζόταν φρουρά, στους υπόλοιπους πρεσβευτές των Ελληνικών πόλεων-κρατών. Ένας δολοφόνος, μόνος του ή μέρος συνωμοσίας μικρής ή μεγάλης, δεν μπορούμε να ξέρουμε σίγουρα, που ήταν εκείνη την εποχή μέλος της φρουράς του, τον έφαγε μπροστά στα μάτια όλων. Προσπάθησε να διαφύγει, αλλά οι υπόλοιποι της φρουράς τον έπιασαν και τον σκότωσαν.
Αμέσως μετά ο Αλέξανδρος, ανακηρύχτηκε βασιλιάς των Μακεδόνων και συνέχισε την Ελληνική Συμμαχία όπως ξέρουμε και ηγήθηκε της εκστρατείας κατά των Περσών.
* Οι Παίονες ήταν Θράκες, σύμφωνα με τον Στράβωνα, και οι Θράκες ήταν μια ομάδα Ινδοευρωπαϊκών φυλών, που κατοικούσαν στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι Θράκες ήταν ξακουστοί πολεμιστές και γι’ αυτό ο Άρης θεωρείται ο προστάτης της Θράκης, δηλ. της Ελληνικής περιοχής όπου ζούσαν οι Θράκες. Μάλιστα στην Ελληνική Μυθολογία ο Θράξ είναι γιος του Άρη. Οι Θράκες στον Τρωϊκό Πόλεμο ήταν σύμμαχοι των Τρώων, ενώ στην εκστρατεία του Ξέρξη στην Ελλάδα, συμμετείχαν στο στρατό του ως υποτελείς, ή και σύμμαχοι. Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι Παίονες, τουλάχιστον οι πιο κοντινοί στην Μακεδονία, μπορεί να είχαν ελληνική καταγωγή. Και αυτό το γνωρίζουμε γιατί συμμετείχαν στους Ολυμπιακούς αγώνες, και μόνο σε Έλληνες επιτρεπόταν η συμμετοχή σε αυτούς (στην Ολυμπία βρέθηκε βάθρο αδριάντα, με επιγραφή που αναφέρει ότι είχε στηθεί από τους Παίονες προς τιμή του βασιλιά Δροπίωνα (περίπους 297 πΧ) και λόγω της Ελληνικής Μυθολογίας (Ενδημίων, Παίων). Οι Παίονες αποτελούνταν από πολλές τοπικές – κοινότητες – φυλές. Αλλά από τους ιστορικούς θεωρούνται ως Θράκες, ή ως μίξη Θρακο – Ιλλυρίων. Μεγάλες πόλεις των Παιόνων ήταν η Άστιβος και η Στρώμνιτσα (στο κράτος των Σκοπίων, σήμερα). Όλη η περιοχή αυτή, Σκόπια, Κόσοβο, ένα βόρειο τμήμα της Ελλάδας και η νοτιοδυτική Βουλγαρία ονομαζόταν παλιά Παιονία, ή τοπικά έπαιρνε το όνομα του εκεί μικρού βασιλείου.
Ο Φίλιππος μετά την νίκη του επί των Παιόνων, περιόρισε το βασίλειο τους (με βασιλιά τότε τον Άγι) και το έκανε υποτελές της Μακεδονίας, το οποίο οδήγησε στην σταδιακή και επίσημη Ελληνοποίηση της περιοχής. Οι Παίονες (με τον βασιλιά Αρίστων, πατέρα του Αυδολέοντα) συνόδεψαν τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία του.
Ο Φίλιππος μετά την νίκη του επί των Παιόνων, περιόρισε το βασίλειο τους (με βασιλιά τότε τον Άγι) και το έκανε υποτελές της Μακεδονίας, το οποίο οδήγησε στην σταδιακή και επίσημη Ελληνοποίηση της περιοχής. Οι Παίονες (με τον βασιλιά Αρίστων, πατέρα του Αυδολέοντα) συνόδεψαν τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία του.
Οι Ιλλύριοι ήταν μή ενοποιημένες κοινότητες Ινδοευρωπαϊκών φυλών, του δυτικού μέρους της βαλκανικής χερσονήσου. Μάλιστα ο Περδίκκας ο Γ’, βασιλιάς της Μακεδονίας, σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον μιας επιδρομής των Ιλλυριών, υπό την αρχηγία του Βαρδύλλιου, στην Μακεδονία, και οι Ιλλύριοι κατέλαβαν προσωρινά κάποια εδάφη της Μακεδονίας. Ο Φίλιππος ο Β’, αδερφός και διάδοχος του Περδίκκα Γ’ το 358 πΧ, αφού σταθεροποίησε την κατάσταση στην Μακεδονία, επιτέθηκε στους Ιλλύριους. Η αποφασιστική μάχη φαίνεται πως δόθηκε στην πεδιάδα της Πελαγονίας, βόρεια της Λυχνίτιδας λίμνης (Οχρίδα), κοντά στο σημερινό Μοναστήρι, με τους δύο αντιπάλους να διαθέτουν ο καθένας από 10.000 πεζούς και 500-600 ιππείς. Οι Ιλλυριοί νικήθηκαν και υποχώρησαν άτακτα, καταδιωκόμενοι. Έτσι, τα σύνορα της Μακεδονίας με την Ιλλυρία επανήλθαν στη λίμνη Λυχνίτιδα. Αργότερα (356 π.Χ.), οι Ιλλυριοί συμμάχησαν με τους Αθηναίους, τους Παίονες και τους Θράκες στον πόλεμο των τελευταίων με τον Φίλιππο. Και πάλι όμως ηττήθηκαν.
** Ο Αλέξανδρος αργότερα κατέστρεψε την Θήβα το 335 πΧ, γιατί αθέτησε τον όρκο αυτόν, μετά τον θάνατο του Φιλίππου, αν και δεν το ήθελε και ζητούσε την ειρηνική επαναφορά τους στην Συμμαχία.
outsidetheegg.wordpress.com 