9 κορίτσια

Για τον Ελικώνα μονοπάτι πήρα
κι όταν ο Απόλλωνας θα παίζει λύρα
μέσ’ τη νύχτα ευκαιρία θα γυρέψω
τα εννιά κορίτσια που φυλάει να του κλέψω.

Θα κλέψω την Καλλιόπη, θα πάρω την Κλειώ
χαρτί και καλαμάρι να μάθω να κρατώ.
Θα πάρω την Ευτέρπη, να `ρθεί κι η Ερατώ
το ποίημα της αγάπης να μάθω σαν νερό.
Να παίζει η κωμωδία κι η Θάλεια θα `ρθεί,
η Μελπομένη μόνη αν μείνει θα χαθεί.

Κάτω από τον θρόνο το λαμπρό του Δία
ζουν εννιά κορίτσια από την Πιερία
ο Απόλλωνας για ύπνο σαν πλαγιάσει
τα εννιά κορίτσια που φυλάει θα τα χάσει.

Για τον Ελικώνα μονοπάτι πήρα
κι όταν ο Απόλλωνας θα παίζει λύρα
μέσ’ τη νύχτα ευκαιρία θα γυρέψω
τα εννιά κορίτσια που φυλάει να του κλέψω.

Μα και την Τερψιχόρη ν’ αφήσω δεν μπορώ
γιατί στα βήματά της θα μάθω το χορό.
Πολύμνια την λένε και είναι ευβλαβική,
θα `ρθεί για να με μάθει ζωή ασκητική.
Κοντά μου η Ουρανία στ’ αστέρια θα βρεθεί,
θα κλέψω εννιά κορίτσια το χρόνο που θα `ρθεί.

Στίχοι: Βασίλης Φωτεινάκης
Μουσική: Κώστας Ξενάκης
Πρώτη Εκτέλεση: Τάκης Αντωνιάδης, The Sounds

Mythos

Mythos from Stephen Kelleher on Vimeo.

Designer Stephen Kelleher and animator Chris Guyot present “Mythos,” an animation that tells timeless stories–Greek myths–with simple abstract designs. Here’s how they describe this project where the ancient unexpectedly meets the modern:

For centuries the Greek Myths have been used as cautionary tales and teaching tools for people both young and old. These stories convey deep wisdom about the human condition which continue to resonate with us. I wanted to honor these ancient stories by interpreting them in the age of the pixel and gif.

The challenge was to communicate these complex stories in the most minimal way possible while retaining their essence. By having each vignette loop seamlessly, the timeless and perennial nature of these stories are reinforced. Ultimately these animations serve as visual shorthand for ancient truths which are as relevant today as they were when first told.

Sisyphus:

After numerous transgressions, Zeus decided to punish the deceitful king Sisyphus once and for all by forcing him to push a huge enchanted boulder up a steep hill. As soon as he reached the top, the boulder would roll back down to the base of the hill, condemning Sisyphus to an eternity of frustrated labor.

Icarus:

King Minos imprisoned Icarus in a tower alongside his father, the master craftsman Daedalus. As a means of escape Daedalus created a set of wings made of feathers and wax for his son but warned him not to fly too close to the sun. Icarus did not however heed his father’s advice. His wings dissolved and Icarus fell into the sea below and drowned.

Persephone:

The daughter of Zeus and Demeter, Persephone was abducted by the god of the underworld Hades. Although Zeus intervened and brought her back to the land of the living, Persephone was bound to Hades for four months of each year. In her grief, Demeter would make the soils barren thereby creating winter while Persephone’s return would mark the start of the spring.

Narcissus:

As punishment for mortal Narcissus’ cruel treatment of the nymph Echo, he was cursed by Nemesis, the goddess of revenge. She led him to a pool where upon seeing his own reflection, he became besotted with his image and was unable to leave. Fixated, starving and in despair, he fell into the pool and drowned.

Midas:

Having done a great service for the god Dionysus, King Midas was granted one wish of his choosing. He wished that everything he touched would turn to gold. Upon turning food, water and even his own daughter to gold however, he soon realized his foolishness and prayed to Dionysus to undo his wish. Dionysus took pity on King Midas and duly undid the wish.

Theseus:

A Greek hero of many adventures, Theseus is best known for his defeat of the Minotaur. Under the decree of King Minos, every year fourteen young Atheneans were sacrificed to the Minotaur – a monstrous half bull, half man who resided deep within the Labyrinth. Not only was Theseus able to slay the Minotaur but he also successfully escaped the complex Labyrinth, solidifying his legend.

Ο Θησέας και ο Πειρίθους

Ο Πειρίθους ήταν βασιλιάς των Λαπιθών, Θεσσαλία, ο οποίος ήταν γνωστός στην περιοχή του για την γενναιότητα του αλλά και τα σπουδαία του κατορθώματα. Άρχισε να ζηλεύει τα κατορθώματα του Θησέα. Για αυτό το λόγο πήγε στην Αθήνα κι έκλεψε ένα κοπάδι βόδια του Θησέα, προκαλώντας τον σε μονομαχία.

Όταν ο Θησέας έμαθε για την πρόκληση του Πειρίθου πήγε να τον βρει με σκοπό να επανορθώσει για την προσβολή που του έγινε. Όταν οι δύο άνδρες, θέλαν να σκοτώσει ο ένας τον άλλον. Αλλά κάτι τους εμπόδισε από το να μονομαχήσουν και σύντομα ο θυμός τους άρχισε να μετατρέπεται σε θαυμασμό.Στο τέλος αγκαλιάστηκαν κι ορκίστηκαν φιλία ο ένας στον άλλον.

Με τα χρόνια οι δύο άνδρες χήρεψαν αφού η Διηδάμεια πέθανε λίγο μετά τον γάμο της με τον Πειρίθου κι η Φαίδρα είχε αυτοκτονήσει. Για αυτό το λόγο ο Θησέας κι ο Πειρίθους αποφάσισαν να ξαναπαντρευτούν.

Πιστεύοντας όμως ότι ήταν σπουδαίοι, θέλαν να παντρευτούν γυναίκες τόσο σημαντικές και ξακουστές που όλοι στον κόσμο θα τους θαύμαζαν. Για αυτό το λόγο έδωσαν ιερούς όρκους μεταξύ τους, ώστε να βοηθήσει ο ένας τον άλλον στο να κλέψει την γυναίκα που ποθούσε.

Ο Θησέας που ήταν πλέον μεσήλικας έκλεψε την έφηβη Ωραία Ελένη από την Σπάρτη και την παντρεύτηκε. Επειδή όμως η διαφορά ηλικίας τους αλλά και το γεγονός ότι την έκλεψε θα προκαλούσε την οργή των Σπαρτιατών, την έκρυψε. Ο Θησέας που ήταν ευτυχισμένος για το γάμο που έκανε δήλωσε στον Πειρίθου πως θα τον βοηθούσε να αποκτήσει όποια γυναίκα επιθυμούσε κι αυτός.

Όταν όμως άκουσε ότι εκείνος ήθελε να παντρευτεί την Περσεφόνη προσπάθησε να τον μεταπείσει. Ο Πειρίθους όμως ήταν αμετάπειστος οπότε οι δύο άνδρες ξεκίνησαν για το ταξίδι τους στον Κάτω Κόσμο.

Tο γεγονός ότι ο Χάροντας δέχθηκε πρόθυμα να τους περάσει απέναντι κι ότι ο Κέρβερος τους άφησε να περάσουν τις πύλες του Βασιλείου του Κάτω Κόσμου δεν τους παραξένεψε καθόλου.

Εκεί συνάντησαν τον Πλούτωνα ο οποίος γνώριζε τα σχέδια τους προσπαθώντας να κρύψει τον θυμό του, τους ρώτησε για ποιό λόγο επισκέφθηκαν το βασίλειο του, ο Πειρίθους του είπε πως θα έκανε ένα γλέντι στο παλάτι του και θέλησε να καλέσει την Περσεφόνη.

Ο Πλούτωνας τότε, θέλοντας να τους τιμωρήσει, τους προσέφερε δύο πέτρινα καθίσματα να καθίσουν και τους υποσχέθηκε πως θα φέρει την σύζυγο του. Όταν οι δύο φίλοι κάθισαν, έντρομοι ανακάλυψαν πως δε μπορούσαν να σηκωθούν από τα καθίσματα τους καθώς είχαν κολλήσει! Τότε όχι μόνο μετάνιωσαν για την πράξη τους αυτή αλλά και για την αλαζονεία που είχαν επιδείξει.

Ύστερα από κάποια χρόνια ο Θησέας ελευθερώθηκε από τον Ηρακλή που κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο για να πάρει τον Κέρβερο. Ήταν όμως αδύνατο να ελευθερώσει τον Πειρίθου, ο οποίος από τότε τιμωρήθηκε να μείνει αιώνια σε αυτή την θέση.

Δρύες και Ζεύς

Τα δέντρα κατέκριναν τον Δία με παράπονο λέγοντας οτι “μάταια ήρθαμε στον κόσμο, χαράμι η ζωήμας, περισσότερο απο όλα τα πλάσματα δεχόμαστε βία απο τα πελέκια των ανθρώπων”.

Ο Δίας τότε απάντησε: “δέν φταίω εγώ σ’ αυτό• άν δέν προσφέρατε τόση χρησιμότητα στις οικοδομές, στη ναυπηγική κ σε όλες τις τέχνες, κ άν εσείς τα ίδια δέν δίνατε τα στειλιάρια των τσεκουριών με τα οποία σας κόβουν, δέν θα υφίσταστε τη βία”.

[ στα αρχαία ελληνικά εδώ ]

 

Ηθικό Δίδαγμα: Η μή συνεργασία με τον εχθρό είναι απολύτως αποτελεσματική, μόνο η μή συνεργασία με τον εχθρό φέρνει την πλήρη νίκη επι του εχθρού. Όταν σε κάποιο βαθμό συνεργαζόμαστε με τον εχθρό, όλα τα άλλα όπλα εναντίοντου δέν μπορούν να τον νικήσουν πλήρως.

[01399]

Οι αράχνες δεν είναι έντομα! Είναι αραχνοειδή! Τα αραχνοειδή έχουν οκτώ πόδια ενώ τα έντομα έξι πόδια. Όλοι το ξέρουν αυτό.
Αλλά ξέρετε ποιο άλλο χαριτωμένο ζωάκι ανήκει στα αραχνοειδή;
Ο σκορπιός! Και ξέρετε ποιο άλλο; Το τσιμπούρι!
Όχι ιδιαίτερα προσφιλής η παρέα των αραχνοειδών.
Πως πήρε το όνομα της η αράχνη;

Υπάρχουν μύθοι. Θα μεταφέρουμε την εκδοχή που κατέγραψε ο Οβίδιος στο βιβλίο Μεταμορφώσεις:

Μία βοσκοπούλα ήταν καλή υφάντρα και υπερηφανευόταν γι’ αυτό στους φίλους της. Ξέρετε πως κάνουν οι υφάντρες. Δεν σταματούν ποτέ. ‘Ω, κοίτα αυτό το σεμεδάκι’, και ‘θαύμασε όλα τα μοτίφ που έκανα’.

Η βοσκοπούλα όμως, όχι μόνο αρνιόταν να αναγνωρίσει, όπως έκαναν και άλλες καλές υφάντρες, ότι το ταλέντο που είχε της το είχε δώσει η θεά Αθηνά, αλλά καυχιόταν ότι ήταν και καλύτερη από την θεά. Η θεά το άκουσε αυτό και θύμωσε πολύ. Γενικά οι θεοί τότε θύμωναν πολύ με ανθρώπους που ισχυρίζονταν ότι είναι καλύτεροι από αυτούς σε κάτι.

Στη βοσκοπούλα μια μέρα εμφανίστηκε μια γριά και προσπάθησε να την προειδοποιήσει:
‘Μη συγκρίνεις τον εαυτό σου με τους θεούς. Ζήτα συγχώρεση.’

‘Χα!’ απάντησε η βοσκοπούλα που τελείωνε μια δαντέλα κιπούρ.
‘Την αλήθεια λέω μόνο! Και αν η Αθηνά πιστεύει κάτι διαφορετικό να κατέβει και να με προκαλέσει η ίδια!’

Η γριά έβγαλε με μια κίνηση το πρόσωπό της – όλοι υποψιαστήκαμε ότι η γριά ήταν η Αθηνά μεταμφιεσμένη, το έχουμε δει σε πολλές ταινίες το τρικ – και αποκάλυψε ότι ήταν πράγματι η θεά Αθηνά σε όλο της το μεγαλείο, με τον λαμπερό άσπρο χιτώνα της και τα δόντια της.

Ο διαγωνισμός ξεκίνησε αμέσως. Η Αθηνά έφτιαξε ένα εργόχειρο όπου αναπαριστούσε 4 διαφορετικές περιπτώσεις όπου θνητοί προκάλεσαν σε διαγωνισμό θεούς και έχασαν. Το χιούμορ της Αθηνάς δεν ήταν κάτι με το οποίο μπορούσες να γελάσεις.

Η Αράχνη όμως έφτιαξε ένα εργόχειρο όπου αναπαριστούσε τρόπους με τους οποίους οι θεοί εξαπατούσαν και κακομεταχειρίζονταν ανθρώπους, ιδίως τους τρόπους με τους οποίους ο Δίας ξεγελούσε γυναίκες, για να κάνει τα …δικά του.

Όταν ο διαγωνισμός τελείωσε και η Αθηνά είδε ότι η Αράχνη όχι μόνο είχε προσβάλει τους θεούς αλλά και ότι το εργόχειρο που είχε φτιάξει ήταν πολύ καλύτερο από το δικό της, το έσκισε και την χτύπησε στο κεφάλι τρεις φορές.

Η Αράχνη θύμωσε τόσο πολύ, που πάνω στην κακιά στιγμή, ίσως και επειδή ήταν χτυπημένη στο κεφάλι και δεν σκεφτόταν καλά, κρεμάστηκε μόνη της και πέθανε.

Και τότε η Αθηνά είπε: ‘Όχι! Δεν θα πεθάνεις! Θα ζήσεις, αλλά θα είσαι κρεμασμένη εσύ και οι απόγονοί σου, μέχρι την τελευταία γενιά!’
Και την ψέκασε με χυμό από ένα βότανο της Εκάτης, της θεάς του σκότους, της μαύρης μαγείας και των δηλητηριωδών βοτάνων.

Η Αράχνη τότε έχασε τα μαλλιά της, τη μύτη και τα αυτιά της και το κεφάλι της συρρικνώθηκε και το όλο σώμα της έγινε μικροσκοπικό. Οκτώ από τα δάκτυλα της κόλλησαν πάνω στην κοιλιά της και έγιναν τα πόδια.. Οκτώ πόδια.

[Giovanni Boccaccio‘s De mulieribus claris, 1474]

[00945]

Έρωτας (Μέρος Β’)

Ο Έρωτας στην ελληνική μυθολογία ήταν ο φτερωτός θεός της αγάπης. Αν και όπως αναφέραμε στην προηγούμενη ανάρτηση, είχε τους δικούς τους προγενέστερους μύθους, και θεωρούταν μία από τις θεμελιώδεις αιτίες δημιουργίας του κόσμου, συχνά σχετιζόταν στην αρχαιότητα με τη θεά Αφροδίτη, η οποία ήταν η θεά της αγάπης, της ομορφιάς, της ευχαρίστησης και της αναπαραγωγής, και με αυτή την σειρά.

Πολλές φορές θεωρούταν και γιος της Αφροδίτης, είτε της Πανδήμου είτε της Ουρανίας, δύο διαφορετικές εκδοχές της θεάς, η πρώτη η «κοινή για τους ανθρώπους» η “down and dirty” εκδοχή δηλαδή, και η δεύτερη η σεμνή της εκδοχή, η αγνή αγάπη της ψυχής, πάνω από το σωματικό πάθος.

Όταν η μαμά ήταν η Αφροδίτη, ο πατέρας ήταν πότε ο Άρης, ο θεός του πολέμου, πότε ο Ερμής, ο θεός της μετάβασης και των ορίων, πότε ο Δίας, ο οποίος ήταν και πατέρας της, αλλά μην σοκάρεστε! Ο Δίας απλώς «έπρεπε» να είναι πατέρας, γιατί με την …ουσία του, προσέδιδε τη θεϊκή υπόσταση σε άλλες οντότητες, γι’ αυτό τον έλεγαν πατέρα των θεών, γι’ αυτό και ήταν τόσο μπερμπάντης, και γι’ αυτό πολλές φορές όταν χαριεντιζόταν με θνητές, οι απόγονοι ήταν μόνο κατά το μισό θεοί, δηλ. ημίθεοι. Αυτό ίσχυε βέβαια σε δεύτερο επίπεδο και για άλλες θεότητες. “Γενετικά” στην Μυθολογία μεταδιδόταν η θεοσύνη…
Για να τα μπλέξουμε πιο πολύ τα πράγματα, γιατί έτσι είναι στη Μυθολογία, ο πατέρας του Έρωτα θεωρούταν και ο Ουρανός, ο οποίος σύμφωνα με άλλους μύθους ήταν πατέρας της Αφροδίτης. Έγινε πατέρας είτε επειδή τό ‘θελε είτε επειδή ο Κρόνος του έκοψε τα balls και τα πέταξε εις τον αφρό της θάλασσας και τσούπ, αναδύθηκε η Αφροδίτη. Χαμός!!!

Κλείνουμε το θέμα: «Γονείς του Έρωτα όταν αυτός δεν θεωρούταν πρωταρχική θεότητα», αναφέροντας και τρία από άλλα ζευγάρια που σε διαφορετικές εκδοχές γέννησαν τον Έρωτα.

Ο Ζέφυρος, ο αέρινος θεός του ερχομού της Άνοιξης, και η Ίριδα, αέρινη θεά του ουράνιου τόξου, που συνδέει τον κόσμο των θεών και των ανθρώπων.

Ο Πόρος, που είναι η προσωποποίηση της αφθονίας, και η Πενία, που είναι η προσωποποίηση της έλλειψης, της ανεπάρκειας, που υποτίθεται γέννησαν τον Έρωτα, στα γενέθλια της Αφροδίτης και τον έδωσαν δώρο σε αυτήν.

Ο Ουρανός και η Γαία. …Ωραία είναι αυτή η εκδοχή. Εκεί στην άκρη του ορίζοντα που σμίγουν ο Ουρανός και η Γαία, να ξέρουμε ότι γεννήθηκε ο Έρωτας και ήρθε να μας βρει. Αν δεν έρχεται, απλώς τον έχει πάρει ο ύπνος. Θα ξυπνήσει.

(η συνέχεια, όχι φυσικά μόνο μυθολογική, στην επόμενη ανάρτηση)

[ χάλκινο άγαλμα του Έρωτα να κοιμάται, της Ελληνιστικής περιόδου, στο Metropolitan Museum of Art της Νέας Υόρκης ]

[00939]

Έρωτας (Μέρος Α’)

Η λέξη ἔρωτας (αρχ. ἔρως, ἔρωτος) που παράγεται από το πολύχρηστο στην αρχαία Ελληνική ρήμα ἔραμαι «ερωτεύομαι, αγαπώ με πάθος» (που έδωσε και τα ἐραστής, ἐράσμιος, ἀνέραστος, Ἐρατώ) είναι ετυμολογικά άγνωστης προέλευσης και μπορεί να είναι προελληνική. (via) Το ίδιο ισχύει και για τις σχετικές λέξεις αγαπώ/αγάπη/αγαπούλης, φιλώ/φίλος.

Στην ελληνική μυθολογία γνωρίζουμε τον Έρωτα ως τον φτερωτό θεό της αγάπης. Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά…
Η ελληνική μυθολογία, μέσα στους αιώνες, δεν ήταν κάτι στέρεο και καθορισμένο, υπήρχαν διαφορετικές εκδοχές και τοπικές δοξασίες που αλληλοεπηρεάζονταν εντός ενός κοινού πλαισίου στον ευρύ ελληνικό χώρο.

Σύμφωνα λοιπόν με τις παλιότερες πηγές (πχ θεογονίες, κείμενα μυστηριακών θρησκειών, προσωκρατικοί φιλόσοφοι), ο Έρως ήταν πρωτογενής θεότητα. Δηλ. ήταν από τα πρώτα θεϊκά όντα που υπήρξαν, από τα οποία όλα τα άλλα κατάγονται. Αυτές οι πρωτογενείς θεότητες αν και ήταν προσωποποιημένες, ήταν ταυτόχρονα και μέρη.

Έχουμε για παράδειγμα όλη την τρελοπαρέα: το Χάος, τη Γαία, τον Τάρταρο, τον Αιθέρα, το Έρεβος, τον Ουρανό, τον Πόντο (θάλασσα), και φυσικά τον Έρωτα.

Ακόμα όμως και στις πρωτογενείς θεότητες δεν υπάρχει συμφωνία, γιατί πρόκειται για Ελλάδα, και όσοι λένε ότι δεν έχουμε αρκετά όμοια χαρακτηριστικά με τους προγόνους μας, απλώς δεν έχουν μελετήσει καλά το ζήτημα.

Υπάρχουν και άλλες θεότητες, υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές για αυτές τις θεότητες και πόσο «πρωτογενείς» ήταν.

Ο Ησίοδος λέει ότι ο Έρωτας ήταν ο τέταρτος θεός που εμφανίστηκε, μετά τους τρεις πρώτους της τρελοπαρέας, ο Παρμενίδης, ότι ήταν ο πρώτος θεός.

Σύμφωνα με την ορφική διδασκαλία, ο Έρωτας προήλθε από «κοσμικό αυγό» που άφησε η Νύχτα στους κόλπους του Ερέβους. (Νύχτα το θηλυκό του Ερέβους, που είναι αρσενικό) Χαμός!!! «Έρεβος» ιδέα για όνομα παιδιού;;

Μια ωραία εκδοχή είναι ότι το Χάος ήταν παιδί της Ανάγκης και του Χρόνου (Κρόνου). Σκεφτείτε το αυτό: Το Χάος παιδί της Ανάγκης και του Χρόνου. Το Χάος βέβαια, ήταν η αρχή, το κενό, το μέρος όπου θα δημιουργούνταν διάφορα, πχ εμείς και οι ιπποπόταμοι και το wifi, εκεί στο Χάος ήταν όλα ικανά να δημιουργηθούν, όλα να περιμένουν να δημιουργηθούν. Από την Ανάγκη και τον Χρόνο.

(η συνέχεια, όχι φυσικά μόνο μυθολογική, στην επόμενη ανάρτηση)

[ άγαλμα: Eros Farnese στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης, θεωρείται αντίγραφο κολοσσιαίου αγάλματος, φτιαγμένο από τον Πραξιτέλη, που υπήρχε στις Θεσπίες, αρχαία πόλη της Βοιωτίας ]

[00639]

Η Λαίλαπα ήταν ένα σκυλί στην Ελληνική Μυθολογία, που έπιανε ό,τι κυνηγούσε. Ήταν αρχικά δώρο του Δία στην Ευρώπη, και τελικά πέρασε στον ήρωα Κέφαλο, ο οποίος την πήρε μαζί του για να κυνηγήσει την Τευμησσία αλεπού, μια πελώρια αλεπού που δεν μπορούσε να πιαστεί.

Η Λαίλαπα κυνηγούσε την αλεπού στα δάση του όρους Τευμησσού της Βοιωτίας. Το σκυλί που έπιανε τα πάντα, κυνηγούσε την αλεπού που δεν μπορούσε να πιαστεί. Το κυνήγι συνεχίστηκε μέχρι που ο Δίας προβληματισμένος από το παράδοξο, μετέτρεψε και τα δύο ζωντανά σε δύο αστερισμούς τον Μέγα Κύνα και τον Μικρό Κύνα.

Το παράδοξο φυσικά δεν λύνεται όπως το έλυσαν μέσω του Δία. Παραμένει.

Τι θα συνέβαινε αν μια υπέρτατη δύναμη συναντούσε ένα ακίνητο αντικείμενο;
Ένα υπέρτατο όν θα μπορούσε να φτιάξει μια πέτρα τόσο βαριά που μετά δεν θα μπορούσε να τη σηκώσει;

Στο πρώτο ερώτημα η επιστήμη έχει δώσει απάντηση. Η υπέρτατη δύναμη και το ακίνητο αντικείμενο είναι δύο εκφράσεις του ίδιου πράγματος.
Στο δεύτερο ερώτημα (οmnipotence paradox = παράδοξο της παντοδυναμίας) έχουν δοθεί απαντήσεις, αλλά όπως και το ερώτημα, οι περισσότερες είναι επικίνδυνες …

[00595]

Η επιλογή του Ηρακλή ή όπως εμείς τον ξέρουμε “Ο δρόμος της Αρετής και της Κακίας” είναι μύθος ο οποίος καταγράφεται στα Απομνημονεύματα (2.1.21 – 2.1.29) του Ξενοφώντα. Στο εδάφιο αυτό, o Σωκράτης, προσπαθώντας να πείσει τον Αρίστιππο να είναι εγκρατής, ανάμεσα στα υπόλοιπα επιχειρήματα και τεκμήρια, αξιοποιεί τη αφήγηση του Πρόδικου για τη συνάντηση του Ηρακλή με την Αρετή και την Κακία.

Ιδού ο μύθος (διασκευή από το βιβλίο Ιστορίας της Γ’ Δημοτικού):

Μια µέρα, όταν ο Ηρακλής ήταν ακόµη νέος, καθόταν σ’ ένα ήσυχο σταυροδρόµι και σκεφτόταν ποιο δρόµο ν’ ακολουθήσει στη ζωή του. Το δρόµο του αγώνα και της προσφοράς στους ανθρώπους ή το δρόµο της διασκέδασης και της απόλαυσης;
Τότε του φάνηκε ότι τον πλησίασαν δύο γυναίκες. Η µια ήταν ντυµένη απλά χωρίς κανένα στολίδι, ενώ η άλλη ήταν ντυµένη πολύ όµορφα κι είχε πολλά στολίδια. Αυτή µίλησε πρώτη στον Ηρακλή και του είπε:

– Ηρακλή, είσαι ο δυνατότερος άνθρωπος στη γη. Μπορείς ν’ αρπάξεις ό,τι θέλεις, χωρίς ποτέ να εργαστείς. Αν µε ακολουθήσεις, ο δρόµος της ζωής σου θα είναι πολύ εύκολος κι ευχάριστος. Θα απολαύσεις χωρίς κόπο πολλές χαρές και διασκεδάσεις.

– Ποια είσαι εσύ; τη ρώτησε ο Ηρακλής.
– Οι φίλοι µου µε λένε Ευτυχία και οι εχθροί µου µε λένε Κακία, του απάντησε.

Πλησίασε τότε και η άλλη γυναίκα.
– Ηρακλή, του είπε, µε λένε Αρετή. Αν ακολουθήσεις το δικό µου δρόµο, η ζωή σου θα είναι γεµάτη κόπους και αγώνες αλλά και καλά έργα. Με τη δύναµη που σου έδωσαν οι θεοί θα ευεργετείς τους ανθρώπους κι εκείνοι θα σε αγαπούν και θα σε τιµούν.

Ο Ηρακλής αποφάσισε να χρησιµοποιήσει τη δύναµή του, για να βοηθήσει τους ανθρώπους. Γι’ αυτό διάλεξε το δρόµο της Αρετής.

[ The Choice of Hercules, Annibale Carracci (1596) ]

[00285]

Όλοι γνωρίζουμε από το σχολειό τον μάντη Τειρεσία, τον περίφημο τυφλό Θηβαίο μάντη που ο Οιδίποδας πίεσε για να του αποκαλύψει την τραγική του μοίρα και που συνάντησε ο Οδυσσέας στον Άδη.

Ο Τειρεσίας δεν ήταν όμως καμιά δευτεράντζα, να ‘παίζει το δεύτερο βιολί’ μόνο σε μυθολογικές ιστορίες άλλων. Είχε τις δικές του.

Κάποιες αφορούν το πώς τυφλώθηκε: Η μία αναφέρει ότι απλώς αποκάλυψε κάποια μυστικά των θεών που δεν έπρεπε, μια άλλη ότι τυφλώθηκε από τη Αθηνά, επειδή την είδε τυχαία γυμνή την ώρα που λουζόταν, ο καημένος, και μια άλλη ότι τον τύφλωσε η Ήρα. Γιατί;

Γιατί μια μέρα τον κάλεσαν ο σύζυγος της, ο Δίας, και εκείνη για να τους λύσει μια απορία που είχαν: «Ποιος ηδονίζεται περισσότερο κατά την ερωτική πράξη, ο άνδρας ή η γυναίκα;»
Ο Τειρεσίας, που ακόμα έβλεπε, απάντησε: «Αν διαιρούσαμε την ηδονή σε μέρη δέκα, ένα θα έπαιρνε ο άντρας και εννιά η γυναίκα».

Ο Δίας χαμογέλασε ειρωνικά, γιατί είχε νικήσει, και επειδή η Ήρα θύμωσε με το χαμόγελο του, τύφλωσε τον Τειρεσία. …Βλέπετε την θεϊκή αδικία.

Γιατί όμως ρώτησαν τον Τειρεσία οι δύο θεοί σε αυτή τους τη διαφωνία.

Γιατί σύμφωνα με ένα κεντρικό μύθο: ο Τειρεσίας είχε υπάρξει και γυναίκα!

Σε ένα περίπατό του στο όρος Κυλλήνη παρακολούθησε δύο φίδια που ζευγάρωναν. Όταν τα φίδια του επιτέθηκαν εκείνος τα χτύπησε με το ραβδί του σκοτώνοντας το θηλυκό. Τότε, επειδή πάλι μάλλον πρέπει να θύμωσε η Ήρα, ήταν παρεξηγησιάρα, μεταμορφώθηκε ο ίδιος σε γυναίκα και έγινε ξακουστή εταίρα.

Ως «Lady Tiresias», όπως πρέπει να ήταν το όνομα της, έζησε για 7 χρόνια, έκανε και παιδί την Μαντώ ( = μάντης), ώσπου μια μέρα στο δρόμο της πάλι συνάντησε δύο φίδια που το κάνανε, όπως το κάνουν τα φίδια τελοσπάντων, και ανάλογα με την εκδοχή, ή τα προσπέρασε αυτή τη φορά, ή τα χτύπησε πάλι με το ραβδί της σκοτώνοντας το αρσενικό, πράξη με την οποία ξαναμεταμορφώθηκε σε άντρα.

‘Έχει και άλλες περιπέτειες ο Τειρεσίας. Αλλά το πιο ενδιαφέρον από όλα είναι τι αντιπροσώπευε, γιατί κάθε μυθική φιγούρα ή μύθος αντιπροσωπεύει κάτι.

Ο Τειρεσίας είναι μια ‘μεταβατική’ φιγούρα, μεσολαβεί μεταξύ των ανθρώπων και των θεών, μεσολαβεί – γιατί έχει περάσει το κατώφλι των δύο κόσμων – μεταξύ των αντρών και των γυναικών, μεταξύ του παρόντος και του μέλλοντος (μάντης), μεταξύ του κόσμου και του υπο-κόσμου (μάντης και στον Άδη), μεταξύ των τυφλών και αυτών που έχουν όραση… Ζει στο μεταίχμιο… Είναι το μεταίχμιο…